Otizm Nedir?

Otizm, yaşamın ilk üç yılı içinde kendini gösteren ve yaşam boyu devam eden, duygusal ve sosyal ilişkilerde kısıtlılık, dil gelişiminde gecikme ve problemler, tekrarlayıcı davranış ve kısıtlı ilgi alanları ile karakterize olup beyindeki kimyasal dengelerin farklılığıyla ortaya çıktığı düşünülen karmaşık gelişimsel bir bozukluktur. Bilim adamları otizmi bir hastalık değil farklı bir gelişim olarak görmektedirler.

Otizmli her bireyin kendine özgü güçlü yanları ve zorlandıkları alanlar olabilir ve otizm her çocukta farklı seyredebilir. Bu seyri ise genetik ve çevresel faktörler etkiler. Bazı otistik geliÅŸen çocuklar belirli alanlara ilgi yönelttiklerinde yüksek baÅŸarı gösterebilirler.

Otizmin tüm belirtileri giderici kesin bir tedavisi yoktur fakat davranışçı terapiler, özel eÄŸitim desteÄŸi ve ayrıca çocuklara ve ebeveynlere yardımcı olmak için oluÅŸturulan destek programları otizmli çocuklar ve ailelerinin hayatlarını oldukça kolaylaÅŸtırmaktadır.

 

Otizme Ne Sebep Olur?

---

Otizmin nedeni henüz tam olarak tespit edilememiÅŸtir. Otizmin tek bir nedeni yoktur. Pek çok nedeni olduÄŸu artık bilinmekte ve hala da araÅŸtırmalara devam edilmektedir. Nörolojik açıdan incelendiÄŸinde otistik bireylerde beyin hücrelerinin farklı çalıştığı gözlenmiÅŸtir. Hücreler arasında mesaj taşıyan kimyasal ileticilerde eksiklik yada fazlalık olduÄŸu düÅŸünülmektedir. Bunun yanında doÄŸum öncesinde annedeki duygusal karmaÅŸa, korku, panik ve ruhsal sorunlar ve doÄŸum sonrasında ise bebeÄŸin aşırı ihmal edilmesi ve yalnız bırakılması gibi travmalara yol açabilecek çevresel faktörler de otizmi tetikleyebilir. Bazı genetik hastalıklar da otizme yol açabilir.

 

Otizmde Erken Tanı

---

Otizm ilk bebeklik çaÄŸlarından itibaren özellikle 0-3 yaÅŸ arasında gözlenebilir belirtilere sahip geliÅŸimsel bir bozukluk olduÄŸundan dolayı erken tanı hayat kurtarıcı bir öneme sahiptir.

Çünkü yaÅŸamın ilk beÅŸ yılı beyin geliÅŸiminin en hızlı olduÄŸu dönemdir. Bu geliÅŸimsel özellik de çocuÄŸun öÄŸrenme yeteneÄŸini doÄŸrudan etkilemektedir. Hem otizmin sebepleri arasında olan sinir hücreleri arasında kurulan sayıca ve nitelik açısından yetersiz baÄŸlantıları güçlendirmek hem de karakteristik davranışsal belirtileri ortadan kaldırmak amacıyla bu verimli dönemi eÄŸitim alarak deÄŸerlendirmek otizmde iyileÅŸme ve geliÅŸme saÄŸlamak açısından oldukça önemlidir.

Yapılan bilimsel araÅŸtırmalar yaÅŸam boyu süregelen bir rahatsızlık olsa da erken tanı ve uygun özel eÄŸitim programlarıyla çocuklarda otizm semptonlarının %70 oranında azalmalar gösterebileceÄŸini ve olumlu yönde geliÅŸmeler olduÄŸunu göstermektedir.

Ebeveynler çocuklarında ilk 15 aya kadar göz kontağı kurmama, taklit etmeme, yüz ifadesinin donukluÄŸu, olaÄŸandışı motor bulgular ve özellikle ebeveyne karşı tepkisizlik gibi belirtilerden ÅŸüphelendiÄŸi zaman vakit kaybetmeden çocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanlarına danışmalıdır.

 

Otizm Belirtileri

---

Otizm özelliklerine bakıldığında sosyal etkileÅŸim, iletiÅŸim, sınırlı ve yineleyici davranış ve ilgiler ÅŸeklinde üç grupta toplandığı ve bu gruplarda belirgin eksiklikler olduÄŸu görülmektedir.

• Kendisiyle iletiÅŸim kuran insanlara nadiren gülümseme
• Göz teması kurmama ve yüz ifadesi eksikliÄŸi
• Ses çıkarmada gecikme veya çok az ses çıkarma
• Dikkati nadiren çevredeki olay ve nesnelere yöneltme
• Ä°smine tepki vermeme ya da zaman zaman konuÅŸulanı duymuyor gibi görünme
• Taklit davranışının yetersizliÄŸi
• Karşılıklı sosyal ya da duygusal iliÅŸki kurmada zorlanma
• Ä°letiÅŸim baÅŸlatmakta isteksizlik
• Aynılığın korunması için ısrar etme ve deÄŸiÅŸikliklere karşı direnç gösterme
• Belirli nesnelere takılıp onlarla aynı biçimde oynama
• GeliÅŸim özelliklerine uygun hayal gücü gerektiren oyunları oynamada güçlük
• Tekdüze konuÅŸma ve cümlelerde uygun olmayan kelime kullanımı
• Dil kavramaya dayalı basit ÅŸaka, soru ve emirleri anlayamama
• Ellerini çırpmak, ileri geri sallanmak veya parmaklarını şıklatmak gibi tekrar eden hareketler yapma
• Kucaklamak ya da kaldırmak istediÄŸinizde size doÄŸru uzanmaması
• Yuvarlanma, emekleme gibi hareketler açısından motor geliÅŸim geriliÄŸi

 

Otizmin Erken Belirtileri

---

DoÄŸumdan 6. Aya Kadar:

• Fiziksel görünüm normaldir.
• Kolaylıkla huzursuzlanabilir.
• Nesneleri almak için uzanmaz.
• Gülümseme yok ya da azdır.
• Göz kontağı yok ya da azdır.

6-12 Ay Arası:

• Kucaklama hareketi yoktur.
• Anne babaya karşı ilgisizdir.
• Basit sosyal oyunları oynayamaz.
• Motor geliÅŸimi gecikmiÅŸtir.
• Katı yiyecekleri çiÄŸneyemeyebilir.

24-36 Ay Arası:

• GeliÅŸimde bazı ilerlemeler görülse de kiÅŸilerarası iliÅŸki ve ilgiler sınırlıdır.
• Göz kontağı sınırlıdır.
• Nesnelerle iliÅŸki koklama ya da yalama ÅŸeklindedir.
• Çevreye ve ebeveynlere karşı ilgisizdir.

48-54 Ay Arası:

• Genellikle konuÅŸmada ekolali gözlenir.
• Monoton fısıltı ya da bağırarak konuÅŸma gibi farklı konuÅŸma özellikleri vardır.
• DeÄŸiÅŸikliklere karşı tepkilidir.
• Göz kontağı sınırlıdır.
• Çevreye ilgi sınırlıdır.
• Davranış problemleri görülmeye baÅŸlanabilir.
• Kendi kendini uyarıcı davranışları vardır.