Serebral Palsi Nedir?

Serebral Palsi doğum öncesi, doğum sırası ya da doğum sonrası herhangi bir nedenle beynin hasar görmesi sonucu ortaya çıkan ana olarak motor fonksiyonlarda yetersizliğe neden olan gelişimsel bir bozukluktur.

 Motor fonksiyonlarda bozukluÄŸun yanında, duyu bozuklukları, gözde kayma, titreme gibi bozukluklar, zeka geriliÄŸi, davranış bozuklukları, öÄŸrenme güçlükleri, dil-konuÅŸma bozuklukları ve ağız diÅŸ problemleri de görülebilir. Serebral Palsi’de beyin hasarı ilerleyici deÄŸildir. Fakat ortaya çıkan sorun ömür boyu devam eder. 

Ortaya çıkan durumun ağırlığı, beynin zedelenme derecesine, hasarın yerine ve bireyin yaşına baÄŸlıdır. Vücudun tamamını etkileyen ÅŸekli tetraparezi (kuadriparezi), daha çok bacakların etkilendiÄŸi ÅŸekli diparezi (dipleji), vücudun bir yarısının etkilenmesi hemiparezi, tek kol veya tek bacak etkilenmesi monoparezi olarak adlandırılır.

Serebral Palsi Belirtileri

---

• Kas tonusunda, örneÄŸin çok sert veya çok sarkık olma gibi deÄŸiÅŸiklikler
• Sert kaslar ve abartılı refleksler (spastisite)
• Normal refleksli katı kaslar (sertlik)
• Kas koordinasyonu eksikliÄŸi (ataksi)
• Titreme veya istemsiz hareketler
• Kollara yüklenme, tek başına oturmak veya sürünmek gibi motor becerilerin geliÅŸmesinde gecikmeler
• Vücudun bir tarafını tercih etmek, örneÄŸin sadece bir elinizle uzanmak veya bir bacağınızı sürüklemek gibi
• Parmak uçlarında yürümek, çömelmiÅŸ bir yürüyüÅŸ, dizleri çaprazlayan makas benzeri bir yürüyüÅŸ, geniÅŸ bir yürüyüÅŸ veya asimetrik bir yürüyüÅŸ gibi zorlu yürüyüÅŸler
• Aşırı düÅŸüÅŸ veya yutma ile ilgili sorunlar
• Emme ya da yeme zorluÄŸu
• KonuÅŸma geliÅŸtirmede gecikmeler veya konuÅŸma zorluÄŸu

Serebral palsili kişilerde ayrıca şunlar olabilir:

• Görme ve iÅŸitme zorluÄŸu
• Zihinsel engel
• Nöbetler
• Anormal dokunma veya aÄŸrı algıları
• Ağız hastalıkları
• Ruh saÄŸlığı (psikiyatrik) bozulmaları
• Ä°drarını tutamama

Serebral Palsi Nedenleri:

Anormal beyin geliÅŸimi veya geliÅŸen beyinde yaralanma serebral palsiye neden olabilir fakat çoÄŸu durumda serebral palsinin kesin olarak nedeni bilinmemektedir. Muhtemel sebeplerden bazıları ÅŸunlardır:

• Asfiksi neonatorum veya doÄŸum ve doÄŸum sırasında beyne oksijen eksikliÄŸi
• Anormal beyin geliÅŸimi ile sonuçlanan gen mutasyonları
• bebekte ÅŸiddetli sarılık
• Maternal enfeksiyonlar
• Ensefalit ve menenjit gibi beyin enfeksiyonları
• Ä°ntrakraniyal kanama veya beyine kanama
• Beyinde hasara yol açan yaralanmalar

Serebral Palsi ÇeÅŸitleri:

Beynin çeÅŸitli kısımlarını etkileyen farklı tipte serebral palsiler vardır. Beynin etkilenme alanı ve derecesine gore tiplere ayrılır:

1-Spastik serebral palsi

Spastik serebral palsi, SP’li kiÅŸilerin yaklaşık yüzde 80’ini etkileyen en yaygın SP tipidir . Sert kaslara ve abartılı reflekslere neden olarak yürümeyi zorlaÅŸtırır.

Spastik serebral palsili birçok insan, yürürken dizlerini bükme veya bacakları ile makas benzeri hareketler yapma gibi yürüme anormalliklerine sahiptir. Belirtiler tüm vücudu veya vücudun sadece bir tarafını etkileyebilir.

2-Diskinetik serebral palsi

Diskinetik serebral palsili insanlar vücut hareketlerini kontrol etmekte zorlanırlar. Hastalık kollarda, bacaklarda ve ellerde istemsiz, anormal hareketlere neden olur .

Bazı durumlarda, yüz ve dil de etkilenir. Hareketler yavaÅŸ ve çarpıntılı veya hızlı ve sarsıntılı olabilir. Etkilenen kiÅŸinin yürümesini, oturmasını, yutmasını veya konuÅŸmasını zorlaÅŸtırabilir.

3-Hipotonik serebral palsi

Hipotonik serebral palsi, kas tonusunun azalmasına ve aşırı gevÅŸek kaslara neden olur. Kollar ve bacaklar çok kolay hareket eder ve vücutta salık bir görünüm olur.

Bu tip hipotonik serebral palsili bebekler baÅŸları üzerinde çok az kontrole sahiptir ve nefes almakta zorlanabilirler. Ayrıca konuÅŸma zorluÄŸu, zayıf refleksler ve yürüme anormallikleri de olabilir.

4-Ataksik serebral palsi

Ataksik serebral palsi, en az görülen SP tipidir. Ataksik SP, genellikle düzensiz ve sarsıntılı görünen kas hareketleriyle karakterizedir .

Bu SP formuna sahip kiÅŸilerde genellikle denge ve koordinasyon sorunları vardır. Yürümekte ve nesneleri kavramak ve yazmak gibi iyi motor iÅŸlevleri yerine getirmekte zorlanabilirler.

5-Karışık serebral palsi

Bazı insanlar farklı tipteki SP’lerden gelen semptomların bir kombinasyonuna sahiptir. Buna karışık SP denir. Karışık SP vakalarının çoÄŸunda, insanlar spastik ve diskinetik SP karışımı yaÅŸarlar.

6-Serebral Palsi Tedavisi:

Serebral palsinin tamamen iyileÅŸtirilmesi mümkün deÄŸildir fakat çocuÄŸa uygun tedavi ile çocuÄŸun becerilerinin geliÅŸtirilmesi hedeflenir. Yetersizlikleri doÄŸru ÅŸekilde tedavi edildiÄŸi takdirde, pek çok çocuk normale yakın bir yetiÅŸkin yaÅŸamı sürebilir. Uygulanan tedavilerde ekip yaklaşımı çok önemlidir. Doktorlar, fizyoterapistler, aile ve nörologtan psikoloÄŸa kadar çok geniÅŸ yelpazeli bir ekip iÅŸ birliÄŸiyle rehabilitasyon süreci devam ettirilir.

Ä°laç tedavisi ile kasılma ve havale gibi sorunlara karşı önlem alınırken; fizik tedavi ve rehabilitasyon ile çocuÄŸun kollarını ve bacaklarını rahatça kullanıp bağımsız hareket etme düzeyine ulaÅŸması amaçlanır. ÇocuÄŸa bağımsız hareket etmeyi öÄŸreten fizik tedaviler aynı zamanda daha düzgün bir ÅŸekilde konuÅŸmasına da yardımcı olur. Aynı zamanda aile ve çocuk için rehberlik desteÄŸiyle çocuk mental olarak geliÅŸtirilip iyileÅŸmeye karşı motive edilir.

 

Serebral Palsi’nin Fizik Tedavi ve Rehabilitasyonu

---

 SP’ li çocukta bir çok sorun bir araya gelerek aile ve çocuk için yaÅŸamı güçleÅŸtirir. Bu nedenle problemlerin iyi bir ÅŸekilde tanımlanması çok önemlidir. Ancak bilimsel ve bilinçli yaklaşım SP’ li çocuÄŸun daha bağımsız bir yaÅŸama kavuÅŸmasını saÄŸlayabilir. SP’li çocuÄŸun klinik tablosu, SP’ nin nedenine, lezyonun ÅŸiddetine, ÅŸekline ve diÄŸer komplikasyonların olup olmadığına baÄŸlı olarak çocuktan çocuÄŸa farklılık gösterir. Bu nedenle her çocuÄŸun tedavi ve rehabilitasyon programı farklılık içerir. SP’ li çocuklarda görülen problemlerin en aza indirilmesi ve onların topluma kazandırılması çok yönlü bir rehabilitasyon programı ile saÄŸlanabilir. Ailenin eÄŸitiminden, çocuÄŸun fiziksel çevresinin düzenlenmesine kadar bir dizi sorun hesaba katılmak ve rehabilitasyonun alanı içine dahil edilmek zorundadır.

Serebral palsi hastalığı olan kiÅŸilere özel belirlenen fizik tedavi programlarının temel amaçları;

• Kas koordinasyonun arttırılması,
• Kasların güçlendirilmesi,
• Denge sorunlarının azaltılması,
• Kasların esnekliÄŸinin fazlalaÅŸtırılması,
• Fiziksel kapasiteyi arttırmak ve
• Hastaların hayat kalitelerini yükseltip baÅŸkalarına duydukları ihtiyaçları hafifletmek olarak özetlenebilir.

Düzenli olarak fizik tedaviye giden ve kendilerine yönelik geliÅŸtirilen programlar sonucunda hastalar;

• Fiziksel engellerinin yarattığı sorunları azaltabilirler,
• Eklem hareketlerini geliÅŸtirebilirler,
• Kas esnekliÄŸinin artıp kas kasılmalarının azaldığını hissederler,
• Günlük iÅŸlerini yaparken alternatif yollar keÅŸfedebilirler,
• Bağımsızlıklarını fazlalaÅŸtırabilirler,
• DuruÅŸlarını düzeltebilirler,
• AÄŸrıları hafiflediÄŸi için kendilerini daha rahat ve saÄŸlıklı hissedebilirler.

Zaman içerisinde yeteneklerinin geliÅŸtiÄŸini fark eden hastalar fizik tedavi ve rehabilitasyon seanslarının faydasını görmeye baÅŸlarlar. Daha kararlı ve daha yüksek motivasyonla çalışmalarını devam ettirler. Fizik tedavi sürecinin salt fiziksel deÄŸil duygusal anlamda da hastalara destek olabileceÄŸi unutulmamalıdır.